กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ ภายใต้สังกัดกระทรวงยุติธรรม มีภารกิจเกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพที่ประชาชนพึงได้รับตามกฎหมายและหลักสิทธิมนุษยชน เพื่อให้ประชาชนได้รับการคุ้มครองและดูแลจากรัฐอย่างทั่วถึงและเท่าเทียมกันทั้งในเชิงรุกและรับ ซึ่งรัฐบาลได้ตระหนักและเห็นความสำคัญ จึงต้องการให้มีการส่งเสริมคุ้มครองและสร้างหลักประกันให้กับประชาชนที่ถูกละเมิดสิทธิและขาดที่พึ่งได้เข้าถึงความยุติธรรม ภายใต้วิสัยทัศน์ “เป็นองค์กรในการส่งเสริมคุ้มครองและสร้างหลักประกัน สิทธิเสรีภาพและสิทธิมนุษยชนสู่ความเป็นสากล”

ภายใต้การแบ่งงานเป็น 5 ระบบ ดังนี้

1 ระบบงานส่งเสริมและป้องกัน สร้างการรับรู้เรื่องสิทธิและเสรีภาพแก่ประชาชนให้รู้จักสิทธิและหน้าที่ของตัวเองและเคารพสิทธิผู้อื่น

2. ระบบงานพิทักษ์สิทธิ เพื่อไม่ให้ประชาชนตกเป็นผู้เสียหายหรือเหยื่ออาชญากรรม หรือผู้ที่ไม่ได้รับความเป็นธรรมจากการถูกละเมิดสิทธิ อาทิ การให้คำปรึกษากฎหมายผ่านคลินิกยุติธรรมทั่วประเทศ การให้บริการสายด่วนยุติธรรม โทร. 1111 กด 77 ให้คำปรึกษาด้านกฎหมาย รับเรื่องราวร้องทุกข์ และแนะนำสิทธิต่างๆแก่ประชาชนโดยไม่มีค่าใช้จ่ายใด ๆ ทั้งสิ้น รวมทั้งประสานงานให้ความช่วยเหลือเหยื่ออาชญากรรมเชิงรุก

3. ระบบงานช่วยเหลือและเยียวยาโดยการช่วยเหลือเยียวยาทางการเงินแก่ผู้เสียหายในคดีอาญา และเยียวยาจำเลยในคดีอาญาที่ศาลมีคำพิพากษาถึงที่สุดว่ามิได้เป็นผู้กระทำความผิด การคุ้มครองพยานในคดีอาญาที่ถูกข่มขู่คุกคามให้เกิดความเชื่อมั่นในความปลอดภัย

4. ระบบงานระงับข้อพิพาททางเลือกเพื่อให้ประชาชนที่มีข้อพิพาทต่อกันมีทางเลือกที่สามารถไกล่เกลี่ยระงับข้อพิพาทกันเองได้ โดยไม่จำเป็นต้องนำคดีเข้าสู่กระบวนการยุติธรรม

5. ระบบงานหลักประกันสิทธิโดยการดำเนินการตามพันธกรณีต่างๆภายใต้สนธิสัญญาระหว่างประเทศด้านสิทธิมนุษยชนที่ประเทศไทยเป็นภาคี รวมทั้งจัดทำแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เพื่อเป็นแนวทางให้ส่วนราชการมีแผนปฏิบัติการที่ส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนแก่ประชาชน

นอกจากนั้นเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการละเมิดสิทธิเสรีภาพ และสิทธิมนุษยชนกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ ได้ทำหน้าที่เฝ้าระวังติดตามสถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับสิทธิเสรีภาพและสิทธิมนุษยชนและจัดทำรายงานสถานการณ์สิทธิเสรีภาพและสิทธิมนุษยชนนำเรียนนายกรัฐมนตรีเป็นประจำทุกสัปดาห์ทั้งนี้ผู้สนใจสามารถติดตามหัวข้อรายงานสถานการณ์การละเมิดสิทธิเสรีภาพและสิทธิมนุษยชนได้ที่ www.rlpd.go.th หรือ กองพิทักษ์สิทธิและเสรีภาพ กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ ศูนย์ราชการเฉลิมพระเกียรติฯ อาคารราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ชั้น 3 ถนนแจ้งวัฒนะ แขวงทุ่งสองห้อง เขตหลักสี่ กรุงเทพมหานคร 10210 สายด่วนยุติธรรม 1111 กด 77

เรียบเรียงโดย เพทาย พิศุทธิ์ประภัสสร